اینترنت و حقوق بشر
اینترنت و حقوق بشر
PROPOSITION
Shirin Ebadi, 2003 Nobel Peace Prize
(original Farsi version of the text Internet and Human Rights by Shirin Ebadi)
آزادی بیان اولین پله دموکراسی است، تا ملتی آزاد نباشد که خواسته ها و عقاید خود را بیان کند چگونه می تواند به جامعه ای که دلخواه او است دسترسی یابد؟ از همین رو احترام به آزادی بیان مورد تاکید اعلامیه جهانی حقوق بشر و هم چنین کنوانسیون بین المللی حقوق مدنی – سیاسی قرار گرفته است. اما متاسفانه حکومت های غیر دموکراتیک همواره با ایجاد محدودیت و برقراری سانسور این حق بنیادین بشر را نادیده می گیرند و از این رو همواره تعداد کثیری از نویسندگان و ژورنالیست ها در سراسر جهان صرفا به خاطر نوشتن یا اطلاع رسانی جان خود را از دست داده و یا زندان را تجربه می کنند.
|
حکومت ها با سانسور سعی می کنند مردم را در بی خبری نگه داشته و رفتار اجتماعی آنان را کنترل کنند، به عنوان مثال در کره شمالی ورود رادیو ترانزیستوری موج کوتاه ممنوع است زیرا شهر وندان امکان شنیدن اخبار از سایر کانال های خبری را پیدا می کنند. ترس حکومت ها از اطلاع رسانی به خاطر واکنش ها ی اجتماعی است ، از جمله می توانم به کشتار دهه ۱۹۸۰ میلادی در ایران اشاره کنم که در مدتی کمتر از سه ماه حدود ۱۲ هزار زندانی سیاسی به جوخه های اعدام سپرده شدند و به علت سانسور شدیدی که در ایران حکم فرما بود، اخبار این جنایت گسترده در آن زمان به اطلاع مردم ایران نرسید و بعدها به تدریج از سوی خانواده ها و بازماندگانی که توانسته بودند از ایران خارج شوند، افکار عمومی در جریان این فاجعه قرار گرفت. خوشبختانه با اختراع اینترنت ، تیغ سانسور کند شده، دیگر با فشار یک دکمه در عرض چند دقیقه تمام دنیا در جریان اتفاقات قرار می گیرد و خواب راحت از چشم دیکتاتور ها رخت بر بسته زیرا تکنولوژی هر روز بیش تر از قبل پایه های لرزان حکومت آنان را سست تر می کند.
هنگامی که مردم در جریان وقایع قرار گیرند، بی تفاوتی را کنار گذاشته و برای مطالبه حقوق خود قیام می کنند و خواهان پاسخ گوئی حکومت های خود هستند- به عنوان مثال در سال ۲۰۰۹ پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران، چندین میلیون از مردم ایران در اعتراض به نتیجه انتخابات ، مسالمت آمیز به خیابان آمدند تا اعتراض خود را بیان کنند. مامورین حکومتی شروع به تیر اندازی به سوی مردم غیر مسلح کردند. گلوله ای به قلب دختر جوانی به نام "ندا" اصابت کرد، او به زمین افتاد و قبل از اینکه به بیمارستان برسد فوت کرد. این حادثه توسط یک رهگذر با دوربین موبایل ضبط شد که پس از مخابره آن سبب اعتراض شدید افکار عمومی در سطح ملی و بین الملی شد ، یعنی کشته شدن یک فرد توانست حتی بیش از اعدام ۱۲ هزار زندانی سیاسی مردم جهان را متوجه ظلم و ستم حکومت کند. اهمیت دیگر اینترنت ، ایجاد شبکه های ارتباطی مجازی است، در حالی که حکومت های غیر دموکراتیک از اتحاد مردم و ایجاد شبکه های ارتباطی و تشکیل سندیکا ها و نهادهای مردمی ، واهمه دارند و بهر شیوه ممکن سعی می کنند مانع از ایجاد چنین تشکل هائی شوند، اینترنت به کمک آمده و شبکه های مجازی از قبیل فیس بوک، توئیتر و ... ارتباط مردم با یکدیگر را ممکن ساخته است. قیام های مردمی که در کشور های اسلامی شمال آفریقا اتفاق افتاد و در برخی از رسانه های غربی از آن به عنوان "بهار اعراب" نام برده می شود ، نیز مدیون اینترنت است. مردم تونس، مصر و لیبی با کمک اینترنت پس از اطلاع از فجایعی که زمام دارانشان مرتکب شده بودند، با یکدیگر متحد شده و سبب سرنگونی دیکتاتور ها شدند. بهمین دلیل است که پس از قیام مردم در سوریه، بیشترین کمکی که کشورهای غربی به مردمی که مخالف بشار اسد هستند، می کنند، ارسال وسایل مخابراتی است که با کمک آن بتوانند ارتباط خود را با یکدیگر حفظ کرده و ضمنا جهان را در جریان جنایات بشار قرار دهند. در قبال تاثیرات فراوانی که اینترنت بر آگاهی مردم و در نتیجه گسترش و پیشرفت دموکراسی دارد، حکومت های غیر دموکراتیک نیز از پای ننشستند و با کم کردن سرعت، قطع و یا فیلتر کردن اینترنت سعی در کاهش اثرات مفید تکنولوژی ارتباطی دارند. به عنوان مثال در ایران بسیاری از سایت های خبری و سایت های مربوط به حقوق زن فیلتر شده است و هر بار که مردم ایران اعتراضی به فساد اداری یا عملکرد نادرست حکومت دارند ، بلافاصله اینترنت در اکثر نقاط برای مدتی قطع می شود. خوشبختانه جوانان ایرانی راههای مختلفی را برای شکستن فیلتر و دسترسی به اینترنت فرا گرفته اند و هر بار که سایتی فیلتر می شود چند روز بعد با فیلتر شکن هائی که بین مردم توزیع می شود مجددا به آن سایت دسترسی پیدا می کنند یا اینکه آدرس جدیدی برای سایت فیلتر شده اعلام می شود . به عنوان مثال تا کنون ۱۲ آدرس برای سایت کمپین یک میلیون امضا ( کمپینی که برای اعتراض به قوانین تبعیض آمیز علیه زنان به وجود آمده بود) ایجاد شده. و به دلیل همین محدودیت ها است که در سال ۲۰۱۰ سازمان گزارشگران بدون مرز، ایران را دشمن اینترنت خطاب نمود و البته این روش خاص حکومت ایران نبوده بلکه نظایر آن را در بسیاری از کشورها مشاهده می کنیم و از همین رو سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۱ اعلام کرد که دسترسی به اینترنت جزء حقوق بشر است و هر حکومتی که به هر شیوه مانع از دسترسی مردم به اینترنت شود مرتکب نقض حقوق بشر شده است. البته چون ساختار سازمان ملل متحد خصوصا کمیساریای عالی حقوق بشر به گونه ای است که قدرت اجرائی قابل توجهی ندارد لذا این بیان در شرایط سیاسی فعلی جهان فقط توصیه ای اخلاقی تلقی شده و هشداری است برای حکومت هایی که بقای خود را در جهل مردم می دانند، اما می تواند به عنوان گام اول برای تثبیت دسترسی کلیه افراد جهان به اینترنت به حساب آید. مسله دیگر که در این خصوص باید مورد توجه قرار گیرد "گپ دیجیتالی" است که بین کشورهای پیش رفته صنعتی و کشورهای کم توسعه وجود دارد – در کشور های اروپایی و ایالات متحده آمریکا و کانادا برای هر دو نفر یک کامپیوتر وجود دارد و حال آنکه این رقم در سایر کشور ها بسیار کمتر است از جمله در برخی از کشور های آفریقایی برای هر دو هزار نفر یک کامپیوتر وجود دارد و در چنین مواردی علاوه بر مشکلاتی که ناشی از حکومت است، فقر اقتصادی نیز مانع از دسترسی به اینترنت می شود و این فاصله دیجیتالی در مدتی کوتاه تبدیل به فاصله فرهنگی و اطلاعاتی نیز خواهد شد و بهمین دلیل ضروری است که با تدوین مقرراتی بین الملی کشور های پیش رفته صنعتی جهان ملزم به کمک برای دسترسی مردم کشور های جنوب به کامپیوتر شوند و با سرمایه گزاری در آن کشور ها آنها را یاری کنند تا کامپیوتر های ارزان قیمت تولید و در اختیار همگان خصوصا نوجوانان و دانشجویان قرار دهند. آنچه که سازمان ملل تصویب و اعلام کرده که دسترسی به اینترنت جز حقوق بشر است در حقیقت یک توصیه اخلاقی است و شیوه اجرائی آن بایستی تدوین و تصویب شود. به عنوان مثال همانگونه که مقررات حمایتی برای نوجوانان که کار می کنند در سازمان ملل تصویب شده مامور اجرای آن است. ILO و در خاتمه باید گفت که اینترنت درهای بسیاری باز کرده اما هنوز بسیاری از مردم جهان پشت در، مانده و از مزایای آن بی بهره هستند باید در فکر ساز و کاری باشیم که همه بدون هیچ محدودیت یا تبعیضی بتوانند از مزایای اینترنت بهره مند شوند و وظیفه یکایک ما کمک برای رسیدن به آن روز است.
شیرین عبادی
